Nu het water zakt, dringt de politiek de Duitse watersnood binnen

Vier militairen in rubberen pakken waden over de snelweg van auto naar auto. Het water staat nog tot net onder de autoruiten. Aangekomen bij een auto veegt een van militairen een raampje schoon dat bedekt is met een laag opgedroogde modder. Hij tuurt door het raampje naar binnen – niets – en schrijft met een gehandschoende vinger ‘leer’ (leeg) in het vuil op de achterruit. Op naar de volgende auto.

Dichterbij het viaduct staat een vrachtwagen bovenop twee andere vrachtwagens. De kracht van het water dat hier over deze weg van Erftstadt naar Keulen is geraasd moet immens zijn geweest. Een legertank, half in het water, trekt een van de vrachtwagens met een enorm kabaal los. Verderop wordt een verwrongen vangrail aan stukken gezaagd.

Donderdag en vrijdag stond het water nog te hoog om te zien dat er auto’s, 28 in totaal, op dit laaggelegen stuk snelweg staan. Nu het water zakt wordt hier in Erftstadt, en elders in de deelstaten Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts, de omvang van de ravage zichtbaar. Maar ook al zijn hier de bergingswerkzaamheden begonnen, voor Erftstadt is het acute gevaar nog niet geweken. Door de stortregens zakten de wanden van een grindgroeve in, waarop enorme aardverschuivingen volgden. Hele huizen in de wijk Blessem verdwenen in de diepte. Of er slachtoffers zijn in Erfstadt, is nog onduidelijk. In heel Duitsland zijn er door de watersnood tenminste 140 mensen om het leven gekomen.

„Met zes helikopter en 25 reddingsboten hebben we gisteren geprobeerd iedereen te evacueren”, vertelt Elmar Mettke, woordvoerder van de vrijwillige brandweer, in het dagelijks leven advocaat. Naar schatting 170 mensen werden gered. „Of iedereen in veiligheid is, kan ik niet zeggen: sommigen zaten op hun dak en weigerden zich in eerste instantie door de helikopter mee te laten nemen.” Er zijn reddingsbrigades met boten uit Hamburg en uit Brandenburg aan het werk, brandweer en ambulancepersoneel uit verschillende deelstaten. Wie dat allemaal coördineert? „Ik hoop dat iemand daarboven het overzicht heeft”, zucht Mettke.

Lees ook deze reportage over de watersnood in Duitsland

Van daarboven zijn zaterdagmiddag de bondspresident Frank-Walter Steinmeier en de Noordrijn-Westfalense minister-president én kandidaat-kanselier Armin Laschet (CDU) op bezoek in Erftstadt, om te spreken met slachtoffers en hulpdiensten. Steinmeier, in een kort statement: „In tijden van nood staat ons land samen sterk.” Ook Laschet prijst de solidariteit binnen de getroffen gebieden en de hulp van andere deelstaten. Later wordt Laschet op online kanalen fel bekritiseerd omdat hij tijdens de ernstige woorden van Steinmeier breed stond te lachen, kennelijk na een grapje van hemzelf of van lokaal bestuurder Frank Rock.

Eerder terug van vakantie

Voor Armin Laschet, en de andere kandidaten voor het kanselierschap, is het spitsroeden lopen deze dagen. Het noodweer en de aangerichte verwoesting zullen de komende weken het nieuws blijven beheersen, tot en met de landelijke verkiezingen op 26 september. Daarmee wordt de klimaatcrisis onherroepelijk een van de belangrijkste thema’s van de verkiezingen. Maar de watersnood te zeer voor het karretje van de campagne spannen zal ook weer snel als opportunisme worden uitgelegd.

Donderdag, tijdens zijn snelle eerste bezoek aan het getroffen Altena en Hagen, noemde Laschet het noodzakelijk klimaatregelgeving sneller door te voeren. Later zei hij in een televisie-interview dat hij vanwege een „dag als deze” niet direct van politieke koers wisselt. Op zaterdag in Erftstadt mijdt Laschet het thema en treedt hij liever op als de pragmatische minister-president. Als een verslaggever ernaar vraagt, kaatst Laschet terug dat het nu ook om klimaataanpassing gaat: voorzieningen waardoor wonen en leven ook in een veranderend klimaat veilig is.

De kandidaat van de Groenen, Annalena Baerbock, keerde donderdag terug van vakantie en betuigde via Twitter haar medeleven aan de slachtoffers en nabestaanden. Bovendien pleitte ze voor snelle en „onbureaucratische” hulp aan de getroffenen. Dat het klimaat nu het zwaartepunt in de verkiezingsstrijd zal zijn, geeft lijsttrekker Baerbock, die na een succesvol begin onnodig veel fouten maakten, de kans om opnieuw de toon te zetten.

Ook de kandidaat voor de sociaaldemocraten Olaf Scholz (SPD), tevens minister van financiën, brak zijn vakantie af en spoedde zich donderdag naar het rampgebied. Scholz sprak over klimaatpolitiek, maar beloofde ook financiële steun.

Diesel en benzine

In Erfstadt is de eerste financiële hulp inderdaad snel: er staat een lange rij voor een mobiel bankfiliaal, waar iedereen die zijn huis moest verlaten 200 euro contant krijgt uitgekeerd. „Voor de eerste levensbehoeften”, zegt een man in de rij, „we hebben helemaal niets meer!” Een bankmedewerker: „We hebben vandaag honderden mensen kunnen helpen”

En wat het milieu betreft: in het stadje ruikt het sterk naar diesel – tientallen generatoren zorgen voor stroom, die in veel straten is uitgevallen. Op het bruine water waar de militairen de auto’s bergen drijft een iriserend laagje, van de benzine die uit de verwoeste auto’s loopt.